محمد حسن گودرزی : هنر صنعت سینما به مانند تمامی اختراعات و ابداعات بشری در طول زمان قوام یافته و فناوری های گوناگون بر آن تاثیرگذار بوده اند. اما به نظر می رسد که هیچ یک از فناوری های بشری به اندازه صدا بر سینما تاثیر نداشته اند. اختراع فیلم هایی که توانستند صدا را برای تماشاگران پخش کنند و اصطلاحا فیلم های ناطق باعث شد که دوران جدیدی در سینما آغاز شود. فیلم خواننده جاز (The Jazz Singer) که در سال 1927 به اکران عمومی درآمد اولین فیلم ناطق تاریخ سینما به حساب می آید.

با این همه ورود صدا به سینما باعث نشد که فیلم های بدون دیالوگ دیگر ساخته نشوند. بلکه همچنان صنعت سینما شاهد فیلم هایی است که فاقد دیالوگ یا با کمترین دیالوگ ساخته شده و بعضا مورد توجه سینما دوستان قرار می گیرند. انستیتو فیلم بریتانیا (British Film Institute) که به طور اختصاری با عنوان BFI شناخته می شود در مطلبی نگاهی کرده به تعدادی از فیلم های برتر بدون دیالوگ یا کم دیالوگ تاریخ سینما که در این مطلب به 5 فیلم برتر آنها نگاهی می اندازیم.

5- دزد (The Thief) محصول 1952

کارگردان: راسل روس

دزد در سال 1952 به کارگردانی راسل روس ساخته شد و علیرغم شکست تجاری مورد توجه قرار گرفت. داستان فیلم روایتگر جاسوسی در دوران جنگ سرد از فیزیکدان هسته ای ری میلاند است. نتیجه فقدان دیالوگ در این فیلم، نماهایی از افراد اخم کرده در خیابان های شهر ، تلفن هایی که زنگ می خورند و بدون جواب می مانند و برخوردهای عجیب و غریبانه بین افراد است که مطمئناً حرف های زیادی برای گفتن دارند.

 این فیلم موفق تر از ساخته قبلی روس به نام D.O.A بود که در سال 1948 ساخته شد. با این همه فیلم بیش از حد روی موسیقی متن و چهره ها تاکید می کند و همین موضوع انگیزه شخصیت های فیلم را از تماشگر پنهان می کند. فیلم با دیالوگ بسیار بهتر می شد و این موضوع نشان می دهد که چقدر فرم فیلم بر محتوا غلبه کرده است.

4- آخرین نبرد (The Last Battle) محصول 1983

کارگردان: لوک بسون

آخرین نبرد، در ژانر علمی-تخیلی ساخته شده و یکی از اولین آثار لوک بسون به شمار می رود که در دهه نود میلادی به خاطر ساخت فیلم هایی مانند لئون (1994) و عنصر پنجم (1996) به شهرت رسید. فیلم روایتگر آینده‌ای آخرالزمانی است که در آن تنها تعداد کمی از انسان‌ها باقی‌مانده‌اند. در این جامعه هیچ‌کس قادر به صحبت کردن نیست. یک انزواطلب مصمم با پیرمردی دوست می‌شود و آنها به کمک هم با تبهکاران مبارزه می‌کنند تا غذا، سرپناه و زندگی خود را به ‌دست آورند.

فیلم علیرغم شکست تجاری خود، نقد های خوبی را دریافت کرد و در چند جشنواره بین المللی مانند جشنواره فیلم بروکسل بلژیک جوایزی هم دریافت کرد. فیلم از جهاتی دیگر هم قابل توجه بود: معرفی ژان رنو بازیگر مطرح اسپانیایی-فرانسوی به سینمای فرانسه.

3- موبیوس (Moebius) محصول 2013

کارگردان: کیم کی-دوک

آنطور که BFI در توصیف این فیلم نوشته این فیلم محتوای زیاد و حرف های زیادی را بدون دیالوگ بر زبان می آورد. این فیلمی بود که کیم کی – دوک را به عنوان لارس فون تریه آسیا به شهرت رساند. موبیوس در بخش خارج از مسابقه جشنواره فیلم ونیز اکران شد اما در کره جنوبی، برای مدتی به دلایل اخلاقی مدتی توقیف بود تا اینکه با درجه بندی سنی محدود کننده به طور محدودی اکران شد.

 اندرو چان از انجمن منتقدین فیلم استرالیا در مورد این فیلم نوشته: "این که موبیوس را اثری جسورانه بخوانیم نوعی دست کم گرفتن واقعیت است زیرا این فیلم چیزی بیشتر از آن است. این فیلمی است که شما را تعقیب می کند ، با شما ماندگار می شود و شاید شما را آزار دهد تا اینکه دیگر به آن فکر نکنیم."

2-سه ‌قلوهای بلویل (Les Triplettes de Belleville) محصول 2003

کارگردان: سیلوَن شومه

تنها انیمیشن حاضر در این لیست، دو نامزدی اسکار را برای بهترین انیمیشن بلند و موسیقی متن به دست آورد. فیلم روایتگر داستان پسر بچه‌ای در یکی از مناطق روستایی فرانسه است که با مادر بزرگش، «مادام سوزا» زندگی می‌کند. «مادام سوزا» برای او دوچرخه‌ای می‌خرد و تشویقش می‌کند در مسابقات دوچرخه سواری دور فرانسه شرکت کند و برنده شود. اما گروهی گنگستر مافیایی پسر جوان را می‌ربایند و به شهر بزرگ بل ویل می‌برند تا از او به خاطر مهارت‌هایش در دوچرخه سواری، در یک قماربازی پیچیده استفاده شود.

BFI در توصیف این فیلم نوشته است: با توجه به اینکه خاصیت انعطاف پذیری انیمیشن برای ایجاد جهان بدون گفتگو مناسب است ، عجیب است که انیمیشن های انگلیسی زبان کمتر آن را امتحان می کنند. قصه‌گویی بصری زیبا و بصری پیچیده شومه همه چیزهایی را که باید بدانیم و دنیای او را احساس کنیم به ما می دهد ، حتی با اینکه خلاقیت های او فاقد دیالوگ هستند.

1-همه چیز از دست رفت (All Is Lost) محصول 2013

کارگردان: جی.سی.چاندور

 فیلم تنها چند دیالوگ کوتاه در ابتدای خود دارد و بعد از آن شاهد مبارزه یک انسان با طبیعت با بازی رابرت ردفورد هستیم. فیلم علاوه براینکه از سوی منتقدان تحسین شد و در بسیاری از لیست های 10 فیلم برتر سال قرار گرفت، نامزد جوایز بسیاری از جمله گولدن گلوب برای رابرت ردفورد شد. BFI در مورد این فیلم نوشته است: بیشتر از بازیگری رابرت ردفورد، واکنش های او است که فیلم را دیدنی کرده است. « جفری مکناب » منتقد فیلم در روزنامه ایندیپندت گفت که « این فیلم نمایش کاملاً قانع کننده است » و سایر منتقدان هم ایده فیلم را بسیار خوب و خلاقانه دانستند.